Pierwszy Grób Nieznanego Żołnierza w Polsce
22 marca 1925 roku uroczyście odsłonięto w Łodzi Grób Nieznanego Żołnierza. Był to pierwszy tego typu pomnik w Polsce. W odróżnieniu od najsławniejszego w Polsce Grobu Nieznanego Żołnierza w Warszawie, łódzki Grób Nieznanego Żołnierza od początku miał charakter symboliczny - nie spoczywają w nim żadne szczątki.
Decyzja o powstaniu pierwszego w Polsce symbolicznego pomnika poległych anonimowo żołnierzy została podjęta uchwałą Rady Miejskiej w Łodzi 18 grudnia 1924 roku z inicjatywy jej ówczesnego przewodniczącego Bolesława Fichny. Na miejsce lokalizacji wybrano plac przed łódzką katedrą. Pierwotnie monument stał bliżej archikatedry, w miejscu gdzie obecnie stoi pomnik Jana Pawła II. Przesunięto go dopiero po II wojnie światowej, gdy odbudowano pomnik zniszczony przez Niemców w 1939 roku.
Łódzki Grób Nieznanego Żołnierza zaprojektował Stanisław Kazimierz Ostrowski (ten sam rzeźbiarz zaprojektował również Grób Nieznanego Żołnierza w Warszawie). Pomnik miał formę monumentalnej płyty nagrobnej i składał się składał się z dwóch jasnych płyt bazowych, na których ułożono płytę z czarnego marmuru z wyrytym napisem: „Nieznanemu żołnierzowi miasto Łódź – rok 1925”.
20 czerwca 1925 roku obok płyty pojawił się „wieczny znicz” ufundowany przez uczniów łódzkich szkół. Na froncie naczynia wykonanego w formie starożytnej urny pochówkowej umieszczono płaskorzeźbę Krzyża Virtuti Militari, a z tyłu napis: „Nieznanemu Żołnierzowi”. O kolejny element Grób Nieznanego Żołnierza w Łodzi wzbogacił się 2 listopada 1925 roku. Wtedy to na narożniku pomnika umieszczono, ufundowany przez fabrykancki Związek Przemysłu Włókienniczego w Państwie Polskim, brązowy wieniec laurowo–dębowy z szarfami i liśćmi palmowymi.
Łódzki Grób Nieznanego Żołnierza – jako pierwsze tego typu miejsce w mieście – szybko stał się jednym z najważniejszych miejsc uroczystości patriotycznych i państwowych w Łodzi.
Odbudowany po wojnie, istnieje do dziś
Tuż po wybuchu II wojny światowej i wkroczeniu Niemców do Łodzi – w listopadzie 1939 roku – Grób Nieznanego Żołnierza został zniszczony. Po wojnie pomnik niezwłocznie odbudowano i odsłonięto go 1 listopada 1946 roku. Choć nowy pomnik nawiązuje do przedwojennego pierwowzoru, został on lekko zmodyfikowany. Zmieniono nieco jego położenie, zwiększono wysokość, zmodyfikowano i przesunięto znicz z postumentem oraz zmieniono położenie brązowego wieńca. Zmieniony został też napis na płycie, który obecnie brzmi: „Grób nieznanego żołnierza”.
- Na piękną, choć czasem trudną i pełną bólu historię naszej Ojczyzny składają się bohaterskie czyny wielu Polaków, którzy okryli się zasłużoną sławą na polach wielu bitew. Ale są ci, których poświęcenie nie znalazło należnej im chwały. Nierzadko za pamięć o nich służyła garstka zroszonej polską krwią ziemi, rzucana w pośpiechu przez kolegę-żołnierza. Idea Grobu Nieznanego Żołnierza to hołd tym, którzy oddali życie za Polskę. To swego rodzaju symbol narodowy, odzwierciedlający największą bezinteresowność, jaką może oddać żołnierz. My, poprzez ten symbol oddajemy im cześć, ale nade wszystko zwracamy pamięć - powiedział podczas uroczystości z okazji 100. rocznicy odsłonięcia Grobu Nieznanego Żołnierza wiceprezydent Łodzi, Adam Wieczorek.
