Unia Europejska. Plan dozbrojenia Europy
Na konkluzje Rady Europejskiej - polityczne wytyczne europejskich liderów dla unijnych organów - muszą się zgodzić jednomyślnie wszystkie kraje członkowskie. "27" na nadzwyczajnym szczycie w Brukseli przyjęła konkluzje dotyczące obronności. Szefowie państw i rządów UE dali zielone światło planowi dozbrajania zaprezentowanemu przez von der Leyen. Węgry jednak nie zgodziły się na przyjęcie konkluzji w sprawie dalszej pomocy dla Ukrainy. Zapisy przyjęło 26 pozostałych krajów. Źródło unijne potwierdziło, że 26 krajów postanowiło jeszcze przed szczytem, że w takim razie przyjmą zapisy bez zgody Węgier, w gronie "26".
"Wszyscy chcemy pokoju. Różnica polega na tym, że 26 krajów uważa, że droga do pokoju wiedzie przez wzmocnienie zdolności obronnych Ukrainy. Węgry odizolowały się od tego konsensusu. Są same. Jeden odizolowany kraj nie oznacza jednak podziału. 26 krajów pozostaje zjednoczona we wspólnym pragnieniu dalszego wspierania Ukrainy, tak jak robiliśmy to od 24 lutego 2024 roku" - powiedział szef Rady Europejskiej Antonio Costa.
Jak podkreślił Costa, jest też "bardzo zadowolony", iż żaden z elementów planu dozbrajania Europy, który zaproponowała przewodnicząca KE Ursula von der Leyen, a na który zgodzili się w czwartek liderzy "27", nie będzie wymagać jednomyślności w dalszym procedowaniu.
Von der Leyen dodała, że decyzja w sprawie pakietu pożyczek w wysokości 150 mld euro zostanie podjęta większością kwalifikowaną (w praktyce 15 państw "za"). Podobnie będzie w przypadku ułatwiania krajom finansowania wydatków obronnych poprzez łagodzenie dyscypliny budżetowej - co również jest elementem planu szefowej KE.
"Nasze wysiłki na rzecz wzmocnienia obrony europejskiej przyniosą również korzyści Ukrainie, ponieważ bezpieczeństwo Ukrainy leży u podstaw bezpieczeństwa Europy" - podkreślił Costa. "Natychmiast Państwa Członkowskie mogą zwiększyć swoje wsparcie dzięki zwiększonej przestrzeni fiskalnej. Kilka państw członkowskich zadeklarowało już dalsze zobowiązania w kwocie do 15 mld euro. Dzisiaj również zleciliśmy pilną pracę nad kolejnymi inicjatywami mającymi na celu zaspokojenie pilnych potrzeb wojskowych i obronnych Ukrainy" - mówił szef Rady Europejskiej. Chodzi o inicjatywę wysokiej przedstawicielki UE ds. zagranicznych i bezpieczeństwa Kai Kallas, która zaproponowała, by do końca tego roku UE sfinansowała najbardziej biężące potrzeby wojskowe Kijowa.
"Wszyscy chcemy sprawiedliwego i trwałego pokoju, ale pokoju z pozycji siły. Leży to również w interesie prezydenta (USA Donalda) Trumpa" - mówiła z kolei von der Leyen. "A jeśli chce to osiągnąć, jest to możliwe tylko przy wsparciu Unii Europejskiej i jej państw członkowskich" - zaznaczyła.
"To my, na przykład, zapewniliśmy Ukrainie przetrwanie gospodarcze do 2025 roku. To my teraz dużo inwestujemy w ukraiński przemysł obronny i dostarczamy Ukrainie potrzebne zdolności wojskowe. To my dbamy o to, aby system energetyczny pozwolił Ukrainie przetrwać zimę. Dostarczyliśmy 1,8 GW energii do systemu energetycznego, co umożliwiło Ukrainie przetrwanie zimy" - wymieniała.
Prezydent Macron popiera nowe metody
Do ustalonych na szczycie nowych metod dozbrajania Wspólnoty odniósł się także prezydent Francji Emmanuel Macron, zaznaczając, że proces ten powinien łączyć się z budową europejskiego przemysłu obronnego. "W obliczu obecnych zagrożeń (...) musimy w ciągu najbliższych lat zbudować autonomiczne zdolności obronne Europy" - powiedział francuski prezydent.
"W tym celu należy określić obszary priorytetowe, czyli takie, gdzie jesteśmy zależni (od podmiotów pozaeuropejskich). Następnie zidentyfikować najlepsze firmy (...) i spróbować poprawić oraz przyspieszyć ich zdolności produkcyjne" - ocenił. Dodał, że kraje członkowskie powinny dokonać pod tym kątem ponownej oceny aktualnych zamówień.
Kwestia, czy unijne pieniądze mogą być wydawane na zakup broni z krajów trzecich jest tematem spornym między krajami UE. Francji, która ma jeden z silniejszych przemysłów obronnych w Europie, zależy, aby środki te były przeznaczane głównie na broń z UE; Z kolei Polska, która w ostatnich latach dokonała dużych zakupów broni koreańskiej i amerykańskiej, nie chce tak restrykcyjnych zasad.
Macron ocenił, że budowa europejskiego przemysłu obronnego powinna być realizowana m.in. przez zaciągnięcie przez UE wspólnego długu. Jego zdaniem nie powinno się w tej kwestii pozostawiać członkom UE zbyt dużej dowolności na poziomie budżetów krajowych. "Między państwami członkowskimi istnieje wiele różnic i jeśli naprawdę chcemy mieć duże programy europejskie i europejską bazę przemysłową, potrzebujemy też europejskiego finansowania" - powiedział.
Zdaniem Macrona finansowaniu rozwoju przemysłu obronnego mogłyby służyć nowe "zasoby własne" UE. Wspomniał tu o pomyśle ustanowienia podatku od usług cyfrowych. To powielenie propozycji z okresu pandemii Covid-19, gdy podatek cyfrowy, wraz z innymi nowymi podatkami (np. podatkiem węglowym), miał zasilić unijny fundusz naprawczy.
Obecnie źródłem unijnych dochodów są przede wszystkim składki krajów członkowskich w wysokości 1 proc. dochodu narodowego brutto, cła oraz dochody z podatku VAT pobieranego przez państwa.
Francuski prezydent uznał, że teraz moment na dyskusję o wspólnym zadłużeniu jest odpowiedni, bo w ostatnich latach słabnie w UE opór w tym względzie. "Wiele krajów i liderów było niedawno zupełnie wrogich jakimkolwiek formom wspólnego zadłużenia, a teraz je popierają" - stwierdził francuski prezydent.
Dodał, że rozpoczął na ten temat rozmowy z przyszłym kanclerzem Niemiec Friedrichem Merzem. "Idziemy do przodu, nasze zespoły są w ciągłym kontakcie, to ważny moment dla jedności francusko-niemieckiej" - uznał.
Merz poinformował we wtorek, że jego nowy rząd będzie chciał zwiększyć środki na obronność, m.in. poprzez wyłączenie wydatków na obronność z zapisanej w niemieckiej ustawie zasadniczej zasady hamulca zadłużenia. "Od pandemii Covid do teraz widzę (w Berlinie) dużą ewolucję w tej kwestii" - zauważył Macron.
Marsz "Pokój dla Ukrainy" w Łodzi
