Rośnie liczba przypadków kleszczowego zapalenia mózgu. Ekspert wyjaśnia, jak się chronić

Rośnie liczba przypadków kleszczowego zapalenia mózgu

Jeszcze niedawno sezon na kleszcze rozpoczynał się wiosną, a kończył jesienią. Dzisiaj trwa niemal cały rok, a liczba zachorowań na choroby odkleszczowe wzrasta. Z danych Państwowego Zakładu Higieny (PZH) wynika, że w 2019 r. było 265 przypadków kleszczowego zapalenia mózgu, a w 2024 r. już 793 przypadki. Zachorowania na boreliozę są liczone w tysiącach.

Jak chronić się przed kleszczami?

- Warto przede wszystkim zadbać o odpowiedni ubiór podczas spacerów w lesie, na łąkach czy w parkach. Długie spodnie, bluzy z długimi rękawami i zakryte buty mogą znacząco zmniejszyć ryzyko ukąszenia. Dodatkowo, warto stosować repelenty, czyli środki odstraszające kleszcze, które zawierają DEET lub ikarydynę. Po powrocie do domu należy dokładnie obejrzeć całe ciało, szczególnie miejsca takie jak pachwiny, pachy, zgięcia kolan czy skóra głowy, ponieważ kleszcze często wybierają te obszary do żerowania – zwraca uwagę lek. Krzysztof Urban, specjalista medycyny rodzinnej enel-med.

Nie zawsze jednak środki ochrony osobistej są skuteczne.

- Jeśli pomimo stosownego ubrania oraz użycia odstraszających preparatów, kleszcz dostanie się do skóry, należy go jak najszybciej usunąć. Najlepiej zrobić to za pomocą pęsety lub specjalnego przyrządu do usuwania kleszczy, chwytając go jak najbliżej skóry i wyciągając zdecydowanym, prostym ruchem. Nie wolno smarować tego pasożyta tłuszczem ani alkoholem, ponieważ może on zwymiotować, zwiększając ryzyko zakażenia. Po usunięciu kleszcza miejsce ukąszenia należy zdezynfekować. Przez kilka kolejnych tygodni warto obserwować skórę wokół ukąszenia – dodaje lekarz.

To może być oznaka boreliozy

Jeśli na skórze pojawi się rumień wędrujący, czyli czerwona plama, która się powiększa, lub wystąpią objawy grypopodobne, należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem. To może być oznaka boreliozy. Wśród późnych objawów boreliozy wymienia się zanikowe zapalenie skóry, któremu towarzyszy zapalenie stawów i zmiany neurologiczne. Nieleczona borelioza może prowadzić do wielu groźnych powikłań neurologicznych, zaburzeń serca czy chorób stawów. 

W niektórych przypadkach, zwłaszcza w rejonie częstego występowania boreliozy, lekarz może profilaktycznie przepisać pacjentowi antybiotyk, aby zapobiec rozwojowi choroby. Szczepionka przeciw boreliozie nie jest dostępna.

KZM może doprowadzić do trwałego uszkodzenia neurologicznego

Pacjenci mogą się jednak zaszczepić przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu (KZM), na które nie leku.

- Choroba atakuje ośrodkowy układ nerwowy i może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie mózgu, a nawet trwałe uszkodzenia neurologiczne. Wirus KZM jest przenoszony przez zakażone kleszcze, które występują na terenie całej Polski, choć najwięcej przypadków zachorowań odnotowuje się w województwach warmińsko-mazurskim i podlaskim. Warto jednak pamiętać, że kleszcze mogą być zakażone wirusem KZM również w innych regionach kraju, w tym w miastach, np. w parkach czy na terenach zielonych – dodaje Krzysztof Urban.

Szczepienie przeciwko KZM obejmuje podanie trzech dawek, a pełną ochronę uzyskuje się po przyjęciu drugiej dawki. Szczepienie najlepiej rozpocząć pod koniec zimy lub wczesną wiosną, aby zapewnić ochronę przed okresem największej aktywności kleszczy. Dla utrzymania odporności zaleca się dawki przypominające co 3-5 lat.

Stworzyli buty zrobione z... grzybów. Zobacz, jak wyglądają!