Ciężarne na zwolnieniu obawiają się kontroli
Stres w ciąży jest absolutnie niewskazany. W stanie błogosławionym w sposób naturalny podnosi się poziom kortyzolu. Każde napięcie nerwowe u ciężarnej dodatkowo zwiększa pulę hormonu stresu w organizmie. Kortyzol we krwi matki może przenikać do krwioobiegu dziecka. Jeśli jego stężenie jest wysokie, może doprowadzić do nieprawidłowego rozwoju dziecka, a nawet poronienia. Stresująca praca sama w sobie bywa podstawą do wystawienia przez lekarza zwolnienia na cały okres ciąży. Jeśli dodatkowo u kobiety występują choroby ciążowe, L4 staje się koniecznością, bo stres może negatywnie wpływać na ich przebieg.
- Jestem na L4 prawie od początku ciąży. Nie dlatego, że tak sobie wymyśliłam. W pierwszym trymestrze wymiotowałam dalej niż widziałam, a potem doszła mi cukrzyca, rwa kulszowa, nadciśnienie. Z tego powodu mam zwolnienie. Pracuję w mediach, na stanowisku wydawcy dużego portalu informacyjnego. Praca jest bardzo stresująca, na czas. Trzeba być pierwszym z informacją, nie ma opcji, żeby robić wszystko za chwilę. To się bardzo odbijało na cukrzycy i nadciśnieniu – opowiada nam 36-letnia Patrycja i przyznaje, że chucha i dmucha na ciążę, bo zaszła w nią po wielu latach starań.
"Powinnam siedzieć w domu, bo może przyjść ZUS"
Zwolnienie lekarskie, choć pozwoliło odpocząć od deadlinów, dostarczyło innych zmartwień. Widmo kontroli ZUS sprawia, że Patrycja nie jest w stanie dostosować się wszystkich zaleceń lekarza.
- Zalecenia są takie, że powinnam jak najwięcej się ruszać. Jak nie wyjdę po śniadaniu na godzinny spacer albo nie pójdę na gimnastykę dla ciężarnych, cała glikemia mi się rozpada. Cukier skacze do góry, mimo ścisłej diety. Zabójcze by było dla mnie siedzenie 9 godzin przy komputerze. Z jednej strony najlepsze, co mogę dla siebie zrobić, to spacerować i to od rana, a nie wieczorem, bo ma to istotny wpływ na glikemię, a z drugiej strony powinnam siedzieć w domu, bo może przyjść ZUS. Sytuacja jest paradoksalna – zdradza nam 36-latka.
Kobieta stara przestrzegać zaleceń, ale w obawie przed kontrolą i odebraniem zasiłku, nie oddala się zbyt daleko od domu i zawsze ma przy sobie telefon. Poranne spacery to jednak opcja minimum pośród wszystkich rekomendacji, jakie dostała od lekarza.
- Moja lekarka mówi, że najlepiej by było, gdybym wyjechała nad morze i sobie tam spacerowała. Albo do jakiegoś ośrodka, gdzie mogłabym mieć masaże na rwę kulszową, a nie mogę. Mąż odbiera teraz zaległy urlop i moglibyśmy sobie siedzieć na morzem, a nie robimy tego. Pojedziemy dopiero w weekend, bo mam nadzieję, że wtedy kontrole nie są prowadzone – mówi Patrycja.
ZUS: "Każda sprawa rozpatrywana jest indywidualnie"
Monika Kiełczyńska, regionalny rzecznik prasowy ZUS w województwie łódzkim, uspokaja: - Zwolnienia lekarskie wystawione kobietom w ciąży podlegają kontroli prawidłowości wykorzystywania na tej samej zasadzie jak wszystkie inne zwolnienia, bez względu na zalecenia: chory może chodzić/chory powinien leżeć. Kontrole przeprowadzane są oczywiście w uzasadnionych sytuacjach, na przykład kiedy otrzymamy informacje o możliwych nieprawidłowościach w wykorzystywaniu zwolnienia i wykorzystywaniu go niezgodnie z jego celem, lub zachodzi podejrzenie, że ubezpieczona wykonuje pracę zarobkową w okresie orzeczonej niezdolności do pracy. Przypomnijmy, że zwolnienie lekarskie jest nieprawidłowo wykorzystywane, jeśli w jego trakcie ubezpieczony wykonuje pracę zarobkową lub wykorzystuje zwolnienie lekarskie od pracy w sposób niezgodny z jego celem. W czasie zwolnienia lekarskiego, można wykonywać jedynie zwykłe czynności życia codziennego oraz czynności związane ze stanem zdrowia. Pamiętajmy też, że każda sprawa rozpatrywana jest indywidualnie.
Rzeczniczka dodaje, że ZUS co do zasady nie kieruje do kontroli prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy oraz wystawiania zaświadczeń lekarskich kobiet w ciąży. Zaznacza jednak, że mogą wystąpić przypadki skierowania sprawy do lekarza orzecznika, który przeprowadza kontrolę (głównie na podstawie dokumentacji medycznej) w przypadku, gdy zaświadczenie lekarskie wydane jest niezgodnie z przepisami o orzekaniu o czasowej niezdolności do pracy (lekarz orzecznik orzeka, czy wystawienie zaświadczenia lekarskiego jest medycznie uzasadnione). Albo na skutek przeprowadzonego postępowania w zakresie prawidłowości wykorzystania zwolnień lekarskich od pracy zachodzą wątpliwości, czy podejmowane przez ubezpieczoną czynności, działania, stanowią nieprawidłowe wykorzystanie ZLA.
- Zwolnienia lekarskie kierowane są do kontroli albo z inicjatywy pracodawcy, albo innej osoby, która wskazuje na nieprawidłowości przy wystawianiu lub wykorzystywaniu zwolnień lekarskich, a także z inicjatywy Zakładu. Co do zasady dotyczącej wszystkich ubezpieczonych, nie tylko kobiet w ciąży, kontroli poddawane są te zwolnienia, które są wystawiane często, na krótkie okresy, przez różnych lekarzy i na różne jednostki chorobowe. Uwagę zwracają też te zwolnienia, wystawione po krótkim okresie ubezpieczenia, z zawyżoną podstawą wymiaru zasiłku, zwolnienia w stosunku do których wniosek o wypłatę zasiłku chorobowego składany był po zakończeniu okresu na jaki było wystawiane zwolnienie, czy też zwolnienia po ustaniu tytułu do ubezpieczenia – wyjaśnia Monika Kiełczyńska.
Z danych przesłanych nam przez ZUS wynika, że z roku na rok rośnie liczba kontroli zwolnień lekarskich. Od stycznia do końca czerwca 2024 r. ZUS przeprowadził 260,8 tys. kontroli osób posiadających zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy. Zakończyły się one wydaniem 18,6 tys. decyzji wstrzymujących dalszą wypłatę zasiłków chorobowych. W analogicznym okresie 2023 roku ZUS przeprowadził 222,9 tys. kontroli i wydał 14,1 tys. decyzji. To jednak statystyki wszystkich kontroli. Natomiast według danych, które przedstawia portal Interia, w całym 2023 roku ZUS przeprowadził 4831 kontroli zwolnień lekarskich kobiet w ciąży i odebrał 546 zasiłków. Rok wcześniej przeprowadzono 4164 kontrole i odebrano 142 zasiłki. Choć można zauważyć znaczący wzrost odebranych zasiłków, to statystyki pokazują, że kontrole zwolnień wystawianych kobietom w ciąży stanowią około 1 proc. wszystkich przeprowadzanych przez ZUS.
