Kolejna osoba wyleczona z wirusa HIV. "Pacjent z Düsseldorfu" jest trzeci na świecie

Osoby zarażone wirusem HIV od lat przyjmują terapię antyretrowirusową (ART), której celem jest obniżenie poziomu wirusa do niemal niewykrywalnego i uniemożliwienie przenoszenia go na inne osoby. Jednak układ odpornościowy utrzymuje wirusa w organizmie i jeśli dana osoba przestanie stosować ART, wirus może zacząć się rozprzestrzeniać.

Prawdziwe wyleczenie to wyeliminowanie rezerwuarów wirusa z organizmu. Tak właśnie się stało w przypadku 53-latka z Niemiec. Mężczyzna, określany jako "pacjent z Düsseldorfu", przestał przyjmować ART w 2018 roku i od tego czasu pozostaje wolny od HIV. To trzeci taki przypadek na świecie. 

Technika zastąpienia komórek szpiku kostnego odpornymi na HIV komórkami macierzystymi od dawcy po raz pierwszy została zastosowana w leczeniu Timothy'ego Raya Browna, nazywanego pacjentem z Berlina. W 2007 roku przeszedł on przeszczep szpiku kostnego w terapii ostrej białaczki szpikowej, w czasie którego zaatakowane komórki zostały zniszczone i zastąpione komórkami macierzystymi od zdrowego dawcy. Zespół leczący Browna wybrał dawcę z mutacją genetyczną zwaną CCR5Δ32/Δ32, która uniemożliwia ekspresję białka CCR5 na powierzchni komórki. HIV wykorzystuje to białko do wnikania do komórek odpornościowych, więc mutacja sprawia, że komórki stają się odporne na działanie wirusa. Po zabiegu Brown mógł odstawić ART i pozostał wolny od HIV aż do swojej śmierci w 2020 roku.

W 2019 roku badacze ogłosili, że ta sama procedura wyleczyła pacjenta z Londynu, Adama Castillejo. W 2022 roku naukowcy ujawnili, że nowojorski pacjent również może zostać wyleczony, chociaż zaznaczyli, że jest za wcześnie na potwierdzenie tej tezy. 

Oficjalnie trzecim wyleczonym pacjentem jest mężczyzna z Düsseldorfu. 

- Pacjent miał wyjątkowo niskie poziomy wirusa HIV, dzięki ART, kiedy zdiagnozowano u niego ostrą białaczkę szpikową. W 2013 r. zespół kierowany przez wirusologa Björna-Erika Jensena w Szpitalu Uniwersyteckim w Düsseldorfie w Niemczech zniszczył nowotworowe komórki szpiku kostnego pacjenta i zastąpił je komórkami macierzystymi od dawcy z mutacją CCR5Δ32/Δ321 - można przeczytać w magazynie Nature. - Przez następne pięć lat zespół Jensena pobierał od pacjenta próbki tkanek i krwi. W kolejnych latach po przeszczepie naukowcy nadal znajdowali komórki odpornościowe, które specyficznie reagowały na HIV, co sugerowało, że gdzieś w ciele mężczyzny pozostał rezerwuar. Nie było jasne, czy komórki odpornościowe były ukierunkowane na aktywne cząstki wirusa, czy na "cmentarzysko" pozostałości wirusowych. W ciele pacjenta znaleziono również DNA i RNA wirusa HIV, ale te nigdy nie zdawały się replikować. W celu lepszego zrozumienia działania przeszczepu, zespół przeprowadził dalsze testy, które obejmowały przeszczepienie komórek odpornościowych pacjenta do myszy, których układ odpornościowy został zaprojektowany tak, by przypominał ludzki. Wirus nie replikował, co sugeruje, że był niefunkcjonalny. Ostatecznym testem było odstawienie ART. 

Wyleczony pacjent, który pragnie zachować anonimowość, planuje poświęcić się zbiórkom na rzecz badań w kierunku leczenia HIV. 

Jak można przeczytać w Nature, jest mało prawdopodobne, że przeszczep szpiku kostnego będzie stosowany u osób, które nie chorują jednocześnie na białaczkę ze względu na wysokie ryzyko związane z tą procedurą, a w szczególności na duże prawdopodobieństwo odrzucenia szpiku od dawcy.