Historia Łodzi

To jedyna zachowana przedwojenna synagoga w Łodzi. Przetrwała dzięki sprytowi właściciela

2025-04-01 19:30

W tylnej oficynie kamienicy przy ulicy Rewolucji 1905 roku kryje się historyczna i architektoniczna perełka. Niszczejący budynek ukryty w drugim podwórku to jedyna zachowana przedwojenna synagoga w Łodzi. Bożnica przetrwała dzięki sprytowi właściciela.

Synagoga Reicherów w Łodzi. Jedyna, która przetrwała wojnę

Do wybuchu II wojny światowej w Łodzi było około 250 synagog. Tuż po zajęciu miasta przez wojska niemieckie rozpoczęło się masowe podpalanie i wyburzanie świątyń. W ciągu paru miesięcy zniknęły niemal wszystkie. Przetrwała tylko jedna - synagoga Reicherów, mieszcząca się przy ulicy Rewolucji 1905 roku 28, dawnej Południowej.

Bożnica została wybudowana na przełomie XIX i XX wieku z inicjatywy łódzkiego przedsiębiorcy Wolfa Reichera. Projekt budynku przypisuje się wybitnego architektowi Gustawowi Landau-Gutentegerowi. Początkowo miał pełnić funkcję kantoru, ale w 1902 roku został przekształcony na dom modlitwy.

Niewielka synagoga przetrwała wojenną pożogę dzięki sprytowi właściciela. Wolf Reicher sporządził fikcyjny akt sprzedaży obiektu niemieckiemu partnerowi biznesowemu. Dzięki temu budynek nie został zniszczony, a podczas okupacji pełnił funkcję składu soli.

Czy można zwiedzać synagogę Richerów? 

Po wojnie synagoga popadała w ruinę. W1988 roku, dzięki staraniom Fundacji Rodziny Nissenbaumów oraz Kongregacji Wyznania Mojżeszowego w Łodzi rozpoczęto jej remont. W tym samym roku wybuchł jednak pożar, który wstrzymał prace. Ostatecznie renowację zakończono we wrześniu 1989 roku. Dzisiaj jednak budynek ponownie jest w fatalnym stanie. Synagoga jest własnością prywatną, a właściciele nie podejmowali się prac remontowych. Jak podaje Dziennik Łódzki mieli również nie wyrażać zgody na przeprowadzenie remontu przez gminę żydowską. Sprawa doprowadzenia bożnicy do ruiny trafiła nawet do sądu.

Jeszcze do niedawna synagoga była używana okazjonalnie przez Gminę Wyznaniową Żydowską w Łodzi. Istniała także możliwość zwiedzenia bożnicy po wcześniejszym umówieniu. Obecnie nie jest dostępna dla zwiedzających.

Turyści mogą jednak zwiedzać jedyną czynną w Łodzi synagogę, znajdującą się przy ul. Pomorskiej 18. Bożnica została założona w 1998 roku, w odzyskanej w 1997 roku siedzibie Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Łodzi.

To on uszkodził elewację synagogi. Policja publikuje nagranie