Tak będzie wyglądać rehabilitacja polskiego astronauty po powrocie na Ziemię. Lekarz ujawnia szczegóły

Jakie badania przejdzie Sławosz po powrocie na Ziemię? 

Polska misja w kosmosie powoli dobiega końca. Choć 10 lipca był datą wstępnie przewidzianą na powrót załogi kapsuły Dragon na Ziemię, harmonogram uległ zmianie, a Sławosz Uznański-Wiśniewski zyskał kilka dodatkowych dni w przestrzeni kosmicznej. Firma Axiom Space ogłosiła, że powrót załogi rozpocznie się najwcześniej w poniedziałek, 14 lipca, o godz. 13:05 czasu polskiego. To oznacza, że polski astronauta spędzi w przestrzeni kosmicznej łącznie prawie trzy tygodnie. Jeśli termin odłączenia statku Grace od Międzynarodowej Stacji Kosmicznej nie ulegnie zmienia, kapsuła ze Sławoszem Uznańskim-Wiśniewskim wyląduje w Oceanie Spokojnym we wtorek, 15 lipca.

Dragon znajdzie się w specjalnie wyznaczonej strefie odzysku, znajdującej się u wybrzeży Kalifornii. Następnie trafi na statek, a załoga zostanie ewakuowana z kapsuły. Musi to nastąpić maksymalnie w ciągu godziny od wodowania. Astronauci już na statku przejdą wstępne badania, a następnie zostaną przetransportowani śmigłowca na ląd. Polski astronauta trafi do ośrodka medyczno-naukowego „Envihab”, należącego do Niemieckiego Centrum Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej, znajdującego się w Kolonii, gdzie lekarze będą monitorować jego stan zdrowia.

– Choć kosmiczna misja trwała zaledwie kilkanaście dni, dla organizmu to potężne wyzwanie. Pobyt astronauty w warunkach mikrograwitacji jest stresem dla organizmu i wymaga wielu zmian adaptacyjnych. Podobnie powrót ze stacji kosmicznej na Ziemię jest dużym wyzwaniem dla uczestnika misji kosmicznej. Organizm w bardzo krótkim czasie musi przystosować się do ponownego funkcjonowania w warunkach grawitacji. Już w pierwszych godzinach po lądowaniu astronauta przechodzi ściśle określone protokoły medyczne wdrażane przez agencje kosmiczne takie jak NASA czy ESA – mówi dr Piotr Grzyb, nefrolog i specjalista chorób wewnętrznych z centrum medycznego enel-med, które przeanalizowało, jakie badania i procedury musi przejść polski astronauta, aby wrócić "do normalności".

Lekarz ujawnia szczegóły rehabilitacji polskiego astronauty

Mikrograwitacja powoduje znaczną redystrybucję płynów ustrojowych, przez co u astronautów dochodzi do zmniejszenia objętości krwi krążącej w naczyniach oraz przesunięcia płynów do przestrzeni tkankowej – szczególnie w górnej części ciała. Jak wyjaśnia lekarz, efektem tych zaburzeń są objawy hipotonii ortostatycznej, czyli spadku ciśnienia krwi przy przejściu z pozycji leżącej do stojącej. Aby temu przeciwdziałać, astronauci zaraz po powrocie na Ziemię otrzymują dożylny bolus z soli fizjologicznej.

Ze względu na obserwowane zaburzenia rytmu serca, bezpośrednio po wylądowaniu wykonywana jest również szczegółowa ocena elektrokardiograficzna.

Bardzo istotnym elementem powrotu do pełnej sprawności są testy sensomotoryczne, które oceniają integrację układu zmysłów i reakcję układu ruchu, a także testy przedsionkowe, służące ocenie układu równowagi. Na ich podstawie zostanie zaprojektowany specjalny plan rehabilitacyjny.

Już drugiego dnia po powrocie na Ziemię Sławosz rozpocznie intensywny program codziennych ćwiczeń fizycznych. Rehabilitacja będzie trwać co najmniej 45 dni. Program obejmuje nie tylko ćwiczenia rozciągające, ale też ćwiczenia oporowe, aerobowe, równoważne, propriocepcyjne (czyli rozwijające czucie głębokie) oraz trening funkcjonalny.

Czytaj też: Sławosz Uznański-Wiśniewski prosto z kapsuły trafi w ręce lekarzy. Jakie badania go czekają?

Te zmiany mogą mieć charakter nieodwracalny 

W warunkach braku grawitacji dochodzi do zaburzeń funkcji układu przedsionkowego, które skutkują wystąpieniem nudności, wymiotów, dezorientacji przestrzennej oraz zaburzeń koordynacji ruchowej. Dodatkowo mogą się pojawić zaburzenia widzenia, wynikające zarówno ze zmienionej dystrybucji płynów ustrojowych w organizmie, jak i z zaburzeń krążenia płynu mózgowo-rdzeniowego. U astronautów notuje się również zaburzenia refrakcji, co często wiąże się z koniecznością stosowania soczewek korekcyjnych podczas pobytu na orbicie. Choć te problemy zazwyczaj ustępują po powrocie na Ziemię, niektóre zmiany mogą mieć charakter nieodwracalny. Z tego względu po przylocie wykonywane jest pełne badanie okulistyczne z uwzględnieniem specjalistycznych testów.

– Astronauci przebywający w przestrzeni kosmicznej są narażeni na działanie wysokoenergetycznego promieniowania kosmicznego, które może uszkadzać DNA – zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio poprzez wolne rodniki. W związku z tym konieczna jest długofalowa obserwacja uczestników misji w kierunku wystąpienia zmian nowotworowych. Ocenie podlegają np. zmiany skórne które fotografuje się przed startem misji i bezpośrednio po jej zakończeniu. Po powrocie analizie poddawane są również dane z osobistych dozymetrów, które pozwalają oszacować indywidualną dawkę pochłoniętego promieniowania – dodaje lekarz Piotr Grzyb z enel-med.