Jakie badania przejdzie Sławosz po powrocie na Ziemię?
Polska misja w kosmosie dobiegła końca. We wtorek, 15 lipca, około południa kapsuła Dragon Grace z załogą misji Ax-4 wodowała zgodnie z planem na Pacyfiku, u wybrzeży Kalifornii. Następnie została za pomocą specjalnego żurawia przetransportowana na pokład statku ratowniczego MV Shannon. Tam otwarto włazy, a astronauci zostali ewakuowani z kapsuły. Cały powrót na Ziemię, od momentu oddokowania Grace od ISS, trwał łącznie około 22 godzin. Astronauci jeszcze na statku przeszli wstępne badania, a następnie zostali przetransportowani śmigłowcami na ląd. Sławosz Uznański-Wiśniewski następnego dnia trafił do ośrodka medyczno-naukowego „Envihab” w Kolonii, należącego do Niemieckiego Centrum Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej, gdzie lekarze będą monitorować jego stan zdrowia.
– Choć kosmiczna misja trwała zaledwie kilkanaście dni, dla organizmu to potężne wyzwanie. Pobyt astronauty w warunkach mikrograwitacji jest stresem dla organizmu i wymaga wielu zmian adaptacyjnych. Podobnie powrót ze stacji kosmicznej na Ziemię jest dużym wyzwaniem dla uczestnika misji kosmicznej. Organizm w bardzo krótkim czasie musi przystosować się do ponownego funkcjonowania w warunkach grawitacji. Już w pierwszych godzinach po lądowaniu astronauta przechodzi ściśle określone protokoły medyczne wdrażane przez agencje kosmiczne takie jak NASA czy ESA – mówi dr Piotr Grzyb, nefrolog i specjalista chorób wewnętrznych z centrum medycznego enel-med, które przeanalizowało, jakie badania i procedury musi przejść polski astronauta, aby wrócić "do normalności".
Lekarz ujawnia szczegóły rehabilitacji polskiego astronauty
Mikrograwitacja powoduje znaczną redystrybucję płynów ustrojowych, przez co u astronautów dochodzi do zmniejszenia objętości krwi krążącej w naczyniach oraz przesunięcia płynów do przestrzeni tkankowej – szczególnie w górnej części ciała. Jak wyjaśnia lekarz, efektem tych zaburzeń są objawy hipotonii ortostatycznej, czyli spadku ciśnienia krwi przy przejściu z pozycji leżącej do stojącej. Aby temu przeciwdziałać, astronauci zaraz po powrocie na Ziemię otrzymują dożylny bolus z soli fizjologicznej.
Ze względu na obserwowane zaburzenia rytmu serca, bezpośrednio po wylądowaniu wykonywana jest również szczegółowa ocena elektrokardiograficzna.
Bardzo istotnym elementem powrotu do pełnej sprawności są testy sensomotoryczne, które oceniają integrację układu zmysłów i reakcję układu ruchu, a także testy przedsionkowe, służące ocenie układu równowagi. Na ich podstawie zostanie zaprojektowany specjalny plan rehabilitacyjny.
Już drugiego dnia po powrocie na Ziemię Sławosz rozpocznie intensywny program codziennych ćwiczeń fizycznych. Rehabilitacja będzie trwać co najmniej 45 dni. Program obejmuje nie tylko ćwiczenia rozciągające, ale też ćwiczenia oporowe, aerobowe, równoważne, propriocepcyjne (czyli rozwijające czucie głębokie) oraz trening funkcjonalny.
Czytaj też: Sławosz Uznański-Wiśniewski prosto z kapsuły trafi w ręce lekarzy. Jakie badania go czekają?
Te zmiany mogą mieć charakter nieodwracalny
W warunkach braku grawitacji dochodzi do zaburzeń funkcji układu przedsionkowego, które skutkują wystąpieniem nudności, wymiotów, dezorientacji przestrzennej oraz zaburzeń koordynacji ruchowej. Dodatkowo mogą się pojawić zaburzenia widzenia, wynikające zarówno ze zmienionej dystrybucji płynów ustrojowych w organizmie, jak i z zaburzeń krążenia płynu mózgowo-rdzeniowego. U astronautów notuje się również zaburzenia refrakcji, co często wiąże się z koniecznością stosowania soczewek korekcyjnych podczas pobytu na orbicie. Choć te problemy zazwyczaj ustępują po powrocie na Ziemię, niektóre zmiany mogą mieć charakter nieodwracalny. Z tego względu po przylocie wykonywane jest pełne badanie okulistyczne z uwzględnieniem specjalistycznych testów.
– Astronauci przebywający w przestrzeni kosmicznej są narażeni na działanie wysokoenergetycznego promieniowania kosmicznego, które może uszkadzać DNA – zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio poprzez wolne rodniki. W związku z tym konieczna jest długofalowa obserwacja uczestników misji w kierunku wystąpienia zmian nowotworowych. Ocenie podlegają np. zmiany skórne które fotografuje się przed startem misji i bezpośrednio po jej zakończeniu. Po powrocie analizie poddawane są również dane z osobistych dozymetrów, które pozwalają oszacować indywidualną dawkę pochłoniętego promieniowania – dodaje lekarz Piotr Grzyb z enel-med.
