Sahara województwa łódzkiego. Stąd pochodzi 80 proc. piasku wydobywanego w Polsce

"Sahara województwa łódzkiego". Kopalnia „Biała Góra” zasila polski przemysł

Kopalnia Tomaszowskie Kopalnie Surowców Mineralnych „Biała Góra”, położona między Tomaszowem Mazowieckim a Smardzewicami, jest dziś największym źródłem piasków szklarskich w Polsce – złoża te pokrywają aż 80 % krajowych zasobów.

Pierwsze wydobycie piasków w niecce tomaszowskiej datowane jest już na XVIII wiek. W XIX w. piaski zaczęły zasilać przemysł szklarski – co zapoczątkowało przemiany w regionie. Prawdziwy przełom nastąpił w 1922 roku, kiedy inż. Bohdan Łoziński założył „Przetwory Kamienne Łoziński Bohdan” na terenach zwanych „Białą Górą” pod Smardzewicami. Pierwsze wydobycie odbywało się ręcznie – za pomocą kilofów, łopat i transportu furmankami do pobliskiej stacji Jeleń – udało się jednak sprzedać już 2 300 Mg piasków szklarskich w pierwszym roku. Wkrótce rozpoczęto stosowanie metod strzałowych i zbudowano konną kolejkę wąskotorową. 

W 1928 r. odkryto złoża żwiru kwarcowego oraz powstała sortownia napędzana silnikiem spalinowym, zdolna produkować piaski o standardowej granulacji do prób trwałości cementu.

Niestety, już w 1938 r. zmarł Łoziński. W czasie niemieckiej okupacji kopalnia działała jedynie w ograniczonym zakresie. W 1945 r. rozpoczęło się stopniowe przekształcenie przedsiębiorstwa – od „Przetworów Kamiennych” aż do funkcjonowania w obecnej formie.

Z tej kopalni pochodzi 80 proc. piasku wydobywanego w Polsce

Złoże zalicza się do formacji dolnokredowych sprzed ok. 120 mln lat. Grubość pokładów sięga 150–170 m, a złoże rozciąga się na kilkunastu kilometrach. Zgodnie z raportami Państwowego Instytutu Geologicznego, piaski szklarskie z Białej Góry stanowią ponad 80 % krajowych zasobów piasków szklarskich. 

Współczesne metody wydobycia to połączenie materiałów wybuchowych, potężnych koparek łyżkowych, ładowarek i ciężarówek. Zakład przeróbczy mieści się w dawnym wyrobisku, gdzie sortuje się piaski: szklarskie, formierskie i przemysłowe żwirki filtracyjne.

W kilka lat temu oddano do użytku taras widokowy przy ul. Łozińskiego w Smardzewicach – to punkt obserwacyjny dla turystów, którzy chcą na własne oczy zobaczyć "Saharę województwa łódzkiego".