Urząd Marszałkowski w Łodzi poinformował w poniedziałek o podpisaniu umowy na realizację projektu "Akcja Szarych Szeregów - baza oferty kulturalno-turystycznej Gminy Czarnocin", który ma kosztować prawie 5 mln zł, z czego 4,2 mln to dotacja unijna przekazana przez samorząd województwa. Jego najważniejszą częścią będzie stworzenie interaktywnego muzeum poświęconego akcji Szarych Szeregów sprzed 82 lat.
To miejsce akcji "Kamieni na szaniec"
Jej przebieg znamy m.in. z książki "Kamienie na szaniec" Aleksandra Kamińskiego. W czerwcu 1943 r. w okolice Czarnocina przyjechali z Warszawy harcerze z grupy szturmowej Szarych Szeregów. Ich celem było wysadzenie konstrukcji, która znajdowała się na ważnej dla Niemców magistrali kolejowej.
Wybuch miał nastąpić w momencie, kiedy na moście na rzece Wolbórce pojawi się lokomotywa ciągnąca wagony z amunicją. Nie udało się jednak zdetonować ładunków pod transportem; w efekcie most poważnie uszkodzono, ale nie został zniszczony.
W walkach harcerzy z pościgiem niemieckim zginął Feliks Pendelski, który bronił śmiertelnie rannego przyjaciela Andrzeja Zawadowskiego ps. Gruby.
Po wojnie most w Czarnocinie był miejscem spotkań szaroszeregowców z Łodzi, Warszawy, Łowicza, a także żołnierzy AK. W latach 90. ub. wieku w pobliżu miejsca wydarzeń stanął obelisk upamiętniający akcję. W 2011 r. z powodu złego stanu technicznego konstrukcję rozebrano.
Niektóre fragmenty mostu trafiły do Skansenu Rzeki Pilicy w Tomaszowie Mazowieckim, a inne pozostały w Czarnocinie na placu przy Gminnym Centrum Kultury Ekosfera. Teraz staną się częścią projektu, który obejmuje m.in. stworzenie muzeum interaktywnego przybliżającego akcję Szarych Szeregów. Powstanie ono w budynku gospodarczym obok Ekosfery. Według planów zrujnowane obecnie mury z czerwonej cegły będą skrywać nowoczesne rozwiązania m.in. wystawy z wykorzystaniem technologii VR, transmisji online oraz multimedialną izbę pamięci. Będzie też miejsce do pracy twórczej.
Pozyskana dotacja pozwoli na doposażenie sali widowiskowej w Ekosferze. Pojawią się w niej składane trybuny, mobilna scena dostosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych, nowe oświetlenie i nagłośnienie oraz ekran i sprzęt niezbędny do projekcji filmów.
Dzięki temu wyposażeniu będziemy mogli zorganizować tu festiwal filmów poświęconych partyzantom, a sprzęt będzie także służył mieszkańcom np. podczas projekcji kina plenerowego
– wyjaśniła Angelika Lejko z Gminnego Centrum Kultury.
Jak dodała, na zasadzie kontrastu, obok muzeum z czerwonej cegły ma stanąć przeszkolony budynek warsztatowni. Obok powstanie parking oraz strefa koncertowa. Dzika łąka zamieni się w zielony teren do rekreacji i kultury: na powierzchni ok. 1,5 tys. m kw stanie scena plenerowa z muszlą koncertową, będzie też ścieżka historyczna i altana wypoczynkowa.
Muzeum w Czarnocinie. Wraca idea z lat 80
Wszystkie elementy projektu mają być gotowe do końca przyszłego roku. Pomysłodawcy chcą, by nowa przestrzeń służyła nie tylko mieszkańcom gminy, ale - jak w latach 80. XX wieku - była miejscem spotkań harcerzy, dlatego w budżecie uwzględniono również zorganizowanie w Czarnocinie ogólnopolskiego zlotu skautów.
Pamięć o harcerskiej akcji na moście jest w Czarnocinie wciąż żywa; od 2018 roku miejscowa szkoła podstawowa nosi imię Szarych Szeregów, a w 2021 roku w centrum miejscowości odsłonięto pamiątkowy mural poświęcony zdarzeniu z 1943 r.
