Niezwykła historia dworu alkierzowego w Ożarowie
- Dwór w Ożarowie to jeden z nielicznych w Polsce zachowanych przykładów alkierzowego budownictwa drewnianego z XVIII wieku. Co więcej, zachował się w bardzo dobrym stanie – mówi Jan Książek, dyrektor Muzeum Ziemi Wieluńskiej, do którego należy dziś obiekt.
Dwór powstał w 1757 roku z inicjatywy Władysława Bartochowskiego, kasztelana wieluńskiego. Jego kształt i forma wpisują się w klasyczną stylistykę XVIII-wiecznego dworu alkierzowego – z polskim dachem łamanym i czterema narożnymi alkierzami. To właśnie narożne występy, często przeznaczone na pokoje gościnne, składziki bądź pokoje czeladne, dały nazwę tego typu budowlom. Alkierze nie tylko pełniły funkcję praktyczną, ale stanowiły także element reprezentacyjny, świadczący o statusie właścicieli.
Po wojnie, jak wiele podobnych majątków, ożarowski dwór został znacjonalizowany. Przez lata mieściło się tu m.in. nadleśnictwo. Dopiero w latach 70. XX wieku podjęto decyzję o jego restauracji, a od 1981 roku działa tu Muzeum Wnętrz Dworskich – filia wieluńskiego muzeum.
To jeden z najcenniejszych dworków w Polsce
Zabytkowy charakter budynku podkreśla nie tylko jego forma, ale i ostatnia gruntowna renowacja przeprowadzona w latach 2020–2023. Odtworzono pierwotny wygląd elewacji i dachu, z dbałością o historyczną autentyczność.
- Dwór pierwotnie nie był drewniany, tylko odeskowany. To na pewno nie było zgodnie ze sztuką historyczną, stąd wróciliśmy do tego, co jest właściwe dla dworów polskich. Mamy modrzewiowy dach, prawie 600 m² zamiast wcześniejszego, świerkowego, mamy modrzewiowe okiennice, drzwi modrzewiowe – tłumaczy Jan Książek.
Wnętrze dworu urządzone zostało z myślą o możliwie wiernym odtworzeniu życia ziemiańskiego z przełomu XVIII i XIX wieku. W każdej sali można poczuć klimat minionych epok: są tu meble z epoki, stylowe zegary, porcelana, broń myśliwska, szkło użytkowe – wszystko to, co niegdyś tworzyło codzienność wyższych sfer.
Ważnym elementem są też piece kaflowe, których obecność podkreśla rolę nie tylko użytkową, ale i estetyczną.
- Piece, które widzimy w niemal każdym pokoju, są oryginalne, po części pochodzą z dworu Izabelli Czartoryskiej w niedalekich Parcicach. Pełniły oczywiście funkcję praktyczną, ale ich estetyka również miała znaczenie – były jednym z najważniejszych elementów wystroju – opowiada Paweł Mikołajczyk, pracownik muzeum.
Najcenniejszym meblem w ekspozycji jest szafa należąca niegdyś do rodziny Bartochowskich.
- W czasie II wojny światowej została przewieziona na plebanię pobliskiego kościoła i dzięki temu przetrwała zawieruchę wojenną. To mebel z około 1760 roku, wykonany z litego drewna dębowego, z oryginalnymi zamkami i rzeźbionymi drzwiami – dodaje Mikołajczyk.
Dwór otoczony jest malowniczym parkiem, w którym wiekowe lipy i dęby tworzą zieloną ramę dla drewnianej konstrukcji. To miejsce nie tylko dla miłośników historii, ale i dla tych, którzy szukają ukojenia – z dala od miasta, wśród przyrody i wspomnień. Placówka muzealna nie ogranicza się do ekspozycji – to także ośrodek edukacji historycznej. Organizowane są koncerty muzyki dawnej, warsztaty, spotkania tematyczne.
