Główny Urząd Statystyczny co roku oblicza i publikuje wskaźniki dotyczące zasięgu ubóstwa ekonomicznego (tzw. stopy ubóstwa) w Polsce na podstawie badania budżetów gospodarstw domowych.
Warto wiedzieć, że w badaniach uwzględnia się niejako trzy rodzaje ubóstwa - skrajne, relatywne i ustawowe.
- Podstawę wyznaczania granicy ubóstwa skrajnego stanowi minimum egzystencji szacowane przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych (IPiSS). Kategoria minimum egzystencji wyznacza bardzo niski poziom zaspokojenia potrzeb. Konsumpcja poniżej tego poziomu utrudnia przeżycie i stanowi zagrożenie dla psychofizycznego rozwoju człowieka - wyjaśnia w swoim raporcie GUS.
W poprzednim roku stopa ubóstwa skrajnego wyniosła 4,2%. Oznacza to, że w skrajnym ubóstwie żyje w Polsce 1,6 mln osób. GUS jednocześnie zaznacza, że od 2016 roku stopa ubóstwa skrajnego pozostaje na podobnym poziomie 4–5%.
Jeżeli chodzi o ubóstwo ustawowe, to odpowiada ono wartościom progów dochodowych, które zgodnie z obowiązującymi przepisami uprawniają do ubiegania się o świadczenie pieniężne z pomocy społecznej. W 2021 r. zasięg ubóstwa ustawowego wyniósł 6,5% i był o prawie 3 p. proc. mniejszy niż w 2020 roku (9,1%). Oznacza to, że ubóstwie ustawowym żyje około 2,5 mln Polaków. Z kolei ubóstwo relatywne szacuje się na podstawie średnich wydatków wszystkich gospodarstw domowych. Osoby żyjące w ubóstwie relatywnym mają do wydania 50 proc. tej kwoty lub mniej. W 2021 r. stopa ubóstwa relatywnego wyniosła 12%, podobnie jak w poprzednich latach, co oznacza, że problem dotyczy 4,6 mln Polaków.
- Do najbardziej zagrożonych ubóstwem skrajnym należały osoby z gospodarstw domowych utrzymujących się z tzw. niezarobkowych źródeł, w tym ze świadczeń społecznych innych niż emerytury i renty (ok. 14%) oraz z gospodarstw domowych rolników (ok. 11%). Wyższy od przeciętnego poziom ubóstwa skrajnego wystąpił także w gospodarstwach domowych rencistów (ok. 6%). Natomiast do najmniej zagrożonych ubóstwem skrajnym należały osoby z gospodarstw domowych: utrzymujących się z pracy na własny rachunek (ok. 2%), emerytów (ok. 3%) oraz pracowników najemnych (ok. 4%) - czytamy w raporcie GUS.
Jak kwota pieniędzy musi wystarczyć osobom żyjącym w skrajnym ubóstwie na cały miesiąc? Jak wynika z danych Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych próg minimum egzystencji dla samotnej osoby w wieku produkcyjnym wyniósł w poprzednim roku średnio 671,36 zł, natomiast dla samotnego emeryta 637,84 zł. W przypadku dwuosobowego gospodarstwa domowego jest to kwota 575,70 zł na osobę.